Çocuk ortopedisi nedir? Hangi hastalıkları kapsar?

Çocuk ortopedisi nedir?

Çocuk ortopedisi çocukluk çağı hastalıkları ile ilgilenen ortopedinin bir yandalıdır. Ve genellikle doğumdan ergenlik dönemine kadar olan bu yaş grubuna özgü hastalıklarla ilgilenirler. Çocukluk çağında başlayıp erişkin dönemde yansıması görülen hastalıklar da çocuk ortopedisinin ilgi alanına girer. Çocuk ortopedisini her ne kadar yandal olarak nitelendirsekte; tıpta uzmanlık eğitiminde ayrı bir yandal olarak resmiyette bulunmamaktadır. Her ortopedi uzmanı tıpta uzmanlık eğitimi esnasında çocuklarda görülen ortopedik rahatsızlıklara ait gerekli eğitimi almaktadır. Ve tecrübe kazanmaktadır. Ayrıca her tıp uzmanlık dalında olduğu gibi ortopedide de uzmanlar meslek hayatlarında belirli alanlara karşı ilgi duymaktadır.

Çocuk Ortopedisi Neden Önemlidir

Çocukların iskelet yapısı, erişkinlere kıyasla daha esnek ve hızlı büyüyen bir yapıya sahiptir. Bu durum, onların hareket kabiliyetini artırırken aynı zamanda ortopedik sorunlara daha yatkın hale getirir. Çocukluk çağında ortaya çıkan ortopedik problemler, sadece fiziksel değil, psikolojik ve sosyal açıdan da önemli sonuçlar doğurur.

Büyüme döneminde iskelet sistemi sürekli değiştiği için, bazı ortopedik hastalıklar erken dönemde fark edilmediğinde ilerleyerek kalıcı şekil bozukluklarına veya fonksiyon kayıplarına yol açabilir. Örneğin, doğumsal kalça çıkığı, düztabanlık, çarpık ayak (pes ekinovarus) gibi problemler erken teşhis edildiğinde tedaviye çok iyi yanıt verirken, geç müdahalelerde daha karmaşık tedavi süreçleri gerekir.

Erken teşhis ve müdahale neden önemlidir?

• Büyüme çağında hızla ilerleyen iskelet bozukluklarını önler.
• Kalıcı deformitelerin gelişme riskini azaltır.
• Çocuğun motor becerilerini ve hareket kabiliyetini korur.
• Spor yapma ve günlük aktivitelerde daha özgür hareket etmesini sağlar.
• Yaşam kalitesini artırarak gelecekte oluşabilecek eklem ağrıları veya yürüme problemlerinin önüne geçer.

Ailelerin, çocuklarının yürüme, duruş ve hareketleriyle ilgili fark ettikleri en küçük anormallikleri bile göz ardı etmemesi, bir ortopedi uzmanına danışarak erken dönemde önlem alması büyük önem taşır. Çocuk ortopedisi, sadece mevcut sorunları tedavi etmekle kalmaz, aynı zamanda ileride gelişebilecek ortopedik rahatsızlıkların önüne geçerek sağlıklı bir iskelet gelişimi için rehberlik eder.

Hangi hastalıkları kapsar?

Çocuk ortopedisi çocukluk çağında görülen hastalıklarla ilgilenir. Bu hastalıkları gruplandıracak olursak;

1. Nöromusküler hastalıklar: Çocuk ortopedisinde sıkça karşımıza çıkan bir hastalık grubudur. Sinir sistemi ile kasları etkileyen hastalıklar bu gruba girer. (Ör: Musküler distrofiler, SMA, Serebral palsi gibi)
2. Yaralanmalar ve kırıklar: Çocukluk çağında görülen kırık ve çıkıklar, ayak bileği burkulmaları ve spor yaralanmaları bu gruba girer.
3. Doğumsal anomaliler: Kalça çıkığı, eksik veya fazla parmak, kemik gelişim bozuklukları bu gruba girer.
4. Büyüme bozuklukları: Skolyoz, o bacak-x bacak gibi dizlerdeki eğrilikler bu gruba girer.
5. Enfeksiyonlar: Kemik ve eklem enfeksiyonları (septik artrit, osteomyelit gibi).
   Özetlemek gerekirse doğumsal çarpık ayak, düz tabanlık, parmak ucunda yürüme, serebral palsi, büyüme ağrıları, oturuş bozuklukları gibi rahatsızlıklar çocuk ortopedisinin en sık ilgilendiği hastalıklar arasındadır.

Çocuk Ortopedisinde Tedavi Yöntemleri

Tedavi süreci, hastalığın türüne ve çocuğun yaşına göre değişir. Çocuk ortopedisinde kullanılan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

• Alçı ve Ortez Uygulamaları: Çoğu doğumsal deformitenin ve kırığın, bu yöntemlerle tedavisi mümkündür.
• Fizik Tedavi: Özellikle kas ve sinir sistemine bağlı sorunlarda hareket kabiliyetini artırmayı hedefler.
• Cerrahi Müdahaleler: Gerekli durumlarda minimal invaziv yöntemlerle çocuklara özel cerrahi teknikler kullanılır.

Çocuk Ortopedisinde Ailelerin Rolü

Çocukların sağlıklı bir iskelet ve kas gelişimi, sadece tıbbi müdahalelerle değil, aynı zamanda ailelerin bilinçli takibi ve desteğiyle mümkün olur. Aileler, çocuklarının büyüme sürecinde hareketlerini, duruşlarını ve yürüyüşlerini dikkatle gözlemleyerek olası ortopedik sorunları erken fark edebilir. Erken teşhis edilen ortopedik problemler, ilerlemeden tedavi edilir ve çocuğun yaşam kalitesi korunur.

Aileler Nelere Dikkat Etmeli?
Çocuklarda ortopedik problemlerin erken fark edilmesi için ailelerin şu belirtilere karşı duyarlı olması gerekir:

• Yürüyüş bozuklukları: Çocuğun topallaması, parmak ucunda yürümesi veya içe/ dışa basması.
• Duruş bozuklukları: Omuz seviyelerinde eşitsizlik, kamburluk veya omurgada eğrilik.
• Diz ve ayak problemleri: O-bacak veya X-bacak yapısı, düztabanlık, ayak bileğinde içe/ dışa dönüklük.
• Ağrı şikayetleri: Bacak, diz, ayak veya kalça bölgesinde sürekli ağrı hissetmesi.

Bu tür belirtiler fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir ortopedi uzmanına danışılmalıdır. Özellikle büyüme çağında ortaya çıkan birçok iskeletsel problem, erken teşhisle çok daha kolay tedavi edilebilir.

Tedavi Sürecinde Ailenin Önemi

Çocuk ortopedik hastalıklarının tedavisinde, doktorun önerileri kadar ailelerin bilinçli hareket etmesi de önemlidir. Aileler, teşhis sonrası şu konulara dikkat ederek tedavi sürecini destekleyebilir:

Doğru ayakkabı ve ekipman seçimi: Özellikle düztabanlık veya yürüme bozuklukları gibi durumlarda doktor önerisi ile ortopedik ayakkabıların kullanımı önemlidir.

Doktor kontrollerini aksatmamak: Tedavi planının düzenli takibi, çocuğun sağlığı açısından kritik rol oynar.

Fiziksel aktiviteleri desteklemek: Doktorun önerdiği egzersizleri düzenli yaptırmak, kas ve iskelet gelişimini destekler.

Psikolojik destek sağlamak: Çocuklar, özellikle uzun süreli tedavi süreçlerinde psikolojik olarak etkilenir. Ailelerin moral verici ve motive edici yaklaşımı, çocuğun tedaviye uyumunu artırır.

Çocuk Ortopedisi ve Önleyici Sağlık

Çocuk ortopedisi, yalnızca hastalıkları tedavi etmeyi değil, aynı zamanda sorunları önlemeyi de amaçlar. Örneğin, erken dönemde yapılan kalça ultrasonu, gelişimsel kalça displazisini önlemeye yardımcı olur. Aynı şekilde, doğru ayakkabı seçimi, skolyoz taramaları ve çocukların spora yönlendirilmesi, sağlıklı bir iskelet sistemi için önemlidir.

Konu ile alakalı bazı kuruluşların websiteleri

https://www.tscv.org.tr

https://www.cod.org.tr

Doç. Dr. Aybars Kıvrak’ın konu ile alakalı medyadaki demeçleri

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Diğer bilgilendirme yazıları için tıklayınız.

En son güncelleme 21 Şubat 2025 Doç.Dr.Aybars Kıvrak