Çocuklarda düz taban ayak belirtisi, nedenleri ve tedavisi nedir?

Düz taban ayak, ayak tabanındaki doğal kemer yapısının yetersiz veya kayıp olduğu bir durumdur. Bu durumda ayak tabanı tamamen düzleşir ve yere tam temas eder. Düz taban ayak problemi hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Düz Taban Ayak Türleri

Genel olarak iki kategoride tanımlamak mümkündür:

1. Esnek Düz Taban Ayak
   Ayak kemeri, yük altındayken düzleşir ancak dinlenme pozisyonunda veya otururken yeniden belirginleşir. Çocuklarda sık görülen bu türde büyüdükçe düzelme ihtimali vardır.
2. Sert (Rigid) Düz Taban Ayak
   Hem yük altında hem de dinlenirken kemer yapısı tamamen kaybolmuştur. Çoğunlukla daha ciddi bir durumdur ve tedavi gerektirebilir.

Her iki düz tabanlık türünün de tanısı uzman hekim tarafından yapılan bazı testler sonucunda konulur.

Nedenleri

• Çocukluk yaş grubunda sıkça görülen bir durumdur. Erkeklerde kızlara göre daha sık görülmektedir. Genellikle idiopatiktir yani nedeni bilinmemektedir.
• Altta yatan bir hastalığın ( serebral palsi gibi) sonucunda da meydana gelir. Oluşum mekanizmasında altta yatan ligaman gevşeklikleri ve ayak bileği çevresi kaslarının kontraktürleri de suçlanmaktadır. Bunun yanı sıra aşağıdaki nedenler de bu patolojiye neden olur.
• Doğuştan Gelen Anomaliler: Ayak kemiklerinin anne karnında doğru gelişmemesi.
• Genetik Yatkınlık: Aile bireylerinde düz tabanlık varsa, risk artar.
• Ayak Yaralanmaları: Kemik kırıkları veya bağ dokusu zedelenmeleri.
• Obezite: Fazla kilo, ayak kemerine aşırı yük bindirerek düzleşmesine yol açar.
• Romatizmal Hastalıklar: Eklem ve bağ dokusu sorunları.
• Sinir ve Kas Hastalıkları: Kas zayıflığı ya da sinir hasarı düz taban ayağa neden olur.

Düz Taban Ayak Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterir. Sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:

• Ayakta uzun süre durduktan sonra veya yürüyüş sırasında ağrı,
• Ayak bileği çevresinde şişlik,
• Diz ve kalça eklemlerinde ağrı ve hizalanma bozukluğu,
• Ayakkabı tabanının aşırı ve dengesiz aşınması,
• Denge kaybı ve yürümede zorluk.

Çocuklarda ise yürüme biçimindeki farklılıklar ve ayak tabanında düzleşme şeklinde fark edilir.

Düz Taban Ayak Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis genellikle uzman bir ortopedi hekimi tarafından konur. Teşhis için şu yöntemler kullanılır:

• Klinik Muayene: Hekim, ayakta durma ve yürüme sırasında ayak yapısını değerlendirir.
• Röntgen ve MR: Ayak kemiklerinin ve bağ dokularının detaylı değerlendirilmesini sağlar. Yapılan belirli ölçümlerle düz taban ayak tanısı koymaya yardımcı olur.

Tedavisi

Çocukluk çağında görülen düz tabanlık çoğunlukla doğal bir gelişim sürecinin parçasıdır. Özellikle yaşamın ilk 10 yılında çocukların ayak kemiklerinin ve kaslarının gelişmesiyle düz tabanlık büyük oranda kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda tedavi gerekebilir:

1. Şikâyeti Olmayan Çocuklar
   Çocuklarda düz tabanlık genellikle ağrıya veya günlük aktivitelerde sorunlara neden olmaz. Bu durumda tedaviye gerek yoktur. Ancak aileler, çocuğun yürüyüşü veya ayak yapısı konusunda endişe duyuyorsa, düzenli doktor kontrolleri gereklidir.
2. Ağrı ve Kozmetik Kaygılar Olan Çocuklar
   Bazı çocuklarda bu durum ayak tabanı ve bilek çevresinde ağrıya yol açar. Bu durumda:
   • Fizik Tedavi Egzersizleri: Ayak kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler tedavide yer alır.
   • Destekleyici Ayakkabılar: Özel ortopedik tabanlık veya ayakkabılar tedavide yer alır. Ancak bu tedavi yöntemi hakkında literatürde sınırlı kanıt bulunmaktadır.
3. Patolojik Düz Tabanlık
   Kas veya kemik hastalıklarına bağlı olarak gelişen düz tabanlık durumunda daha kapsamlı tedaviler gerekir. Bu tür durumlarda:
   • Özel cihazlar veya ortezler gerekir.
   • Gerekirse cerrahi müdahaleler uygulanır. Özellikle ayak kemikleri ve yumuşak dokuları düzeltmeye yönelik ameliyatlar ön plana çıkar.

Tedavide Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Uzman Değerlendirmesi: Bu hastalığın tedavisinde, durumun doğal bir gelişim mi yoksa patolojik bir sorun mu olduğunu belirlemek için ortopedi uzmanı değerlendirmesi şarttır.
• Bireyselleştirilmiş Tedavi: Her hastanın ihtiyaçları farklıdır. Tedavi planı hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve düz tabanlığın şiddetine göre belirlenmelidir.
• Erken Müdahale: Çocukluk döneminde erken teşhis ve düzenli takip, ileride oluşabilecek kalıcı sakatlıkların önüne geçebilir.

Hastalar tarafından sık sorulan sorular

Düz taban ayak zararlı mı?

Bu soruya zararlı veya zararsız şeklinde direk bir cevap vermek doğru değildir. Çoğu kişi ağrısız bir şekilde yaşamına devam eder. Ancak ileri vakalarda ayakta ağrı, yorgunluk ve yürüme zorlukları gibi sorunlara neden olur.

Düz taban ayağın ameliyatsız tedavisi mümkün mü?

Evet, düz tabanlık genellikle ameliyatsız tedavi edilebilir. Ortopedik tabanlıklar, fizik tedavi ve uygun ayakkabı seçimi ile semptomlar büyük ölçüde hafifletir.

Düz taban ayağın faydaları var mı?

Bu durumun bireyin vucuduna veya sosyal hayatındaki aktivitelerine doğrudan faydası yoktur.

Düz taban ayak kaç yaşında belli olur?

Düz tabanlık genellikle bebeklik döneminde fark edilir. Birey yürüme çağına geldiğinde düz tabanlığı anlamak daha kolay hale gelir.

Düz taban ayak askerliğe engel mi?

Düz tabanlık, genellikle hafif ve ağrısız vakalarda askerliğe engel olmaz. Ancak ileri düzeyde, ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açıyorsa muafiyet nedeni olabilir.

Doç. Dr. Aybars Kıvrak’ın konu ile alakalı medyadaki demeçleri

1. https://www.sokgazetesi.com.tr/cocuklarda-duz-tabanlik-belirtilerine-dikkat

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Diğer bilgilendirme yazıları için tıklayınız.

En son güncelleme 22 Ocak 2025 Doç.Dr.Aybars Kıvrak