Pes ekinovarus (doğumsal çarpık ayak) nedir? Tedavisi nedir?

Çocuklarda çarpık ayak (pes ekinovarus), doğuştan itibaren görülebilen, bacak ve ayak yapısının normalden sapma göstermesiyle karakterize edilen bir ortopedik problemdir. Her bin doğumdan yaklaşık birinde rastlanan bu durum, aileler için endişe kaynağı olma ihtimali yüksektir. Ancak, doğru zamanda müdahale ile başarılı sonuçlar elde etmek mümkündür.

Pes ekinovarus nedir?

Pes ekinovarus, ayak deformiteleri arasında en sık görülenlerden biridir. Bu durum, ayak bileğinin içe dönmesi, ayak tabanının yukarı doğru çekilmesi ve ayağın doğal pozisyonunun kaybolması ile karakterizedir. Genellikle doğuştan gelir ve tedavi edilmediğinde çocuğun hareket kabiliyetini ciddi şekilde etkiler.

Çocuklarda çarpık ayak nedenleri nelerdir?

1. Genetik Faktörler: Ailede pes ekinovarus geçmişi olan bireylerde bu deformite daha sık meydana gelir. Kalıtsal faktörler, ayak ve bacak kaslarının gelişimini etkiler.
2. Rahim İçi Gelişim Bozuklukları: Bebek anne karnında sınırlı bir alanda büyüdüğünde, ayakların uygun şekilde gelişmesi zorlaşır. Bu durum, özellikle ikiz gebeliklerde veya rahim anomalilerinde daha belirgin hale gelir.
3. Nöromüsküler Bozukluklar: Serebral palsi, spina bifida gibi nöromüsküler hastalıklar pes ekinovarusa zemin hazırlar. Bu hastalıklar, kas ve sinir sistemi arasındaki uyumu bozarak ayakta deformite oluşmasına yol açar.
4. Etkileyen Çevresel Faktörler: Bazı araştırmalar, annenin hamilelik sırasında sigara içmesi, yetersiz beslenme veya viral enfeksiyonlara maruz kalması gibi çevresel faktörlerin de riski artırabileceğini öne sürmektedir.

Belirtileri nelerdir?

Pes ekinovarus, doğumdan hemen sonra fark edilir. Aşağıdaki belirtiler genellikle bu deformitenin tanınmasına yardımcı olur:

• Ayağın içe dönük pozisyonda olması.
• Ayak tabanının yukarı doğru kıvrılmış olması.
• Ayağın doğal hareket kabiliyetinin sınırlı olması.
• Çocuğun yürümeye başladığında topuğuna basmakta zorlanması.

Tanı Süreci

Pes ekinovarusun tanısı genellikle fizik muayene ile konur. Uzman bir ortopedist, ayak pozisyonunu ve hareket açıklığını değerlendirerek kesin tanıya ulaşır. Gerekli durumlarda şu yöntemler kullanılabilir:

• Röntgen Görüntüleme: Ayağın kemik yapısını değerlendirmek için faydalıdır.
• Ultrasonografi: Özellikle bebeklerde yumuşak doku değerlendirmesi için faydalıdır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kompleks vakalarda daha ayrıntılı bilgi sağlar. Nadiren ihtiyaç duyulur.

Erken teşhis ve tedavinin önemi

Çarpık ayak, doğumda kolayca teşhis edilebilen bir durumdur. Ancak, tedavi edilmediğinde çocuğun yürüme becerisini olumsuz etkiler. İlerleyen yaşlarda kalıcı ortopedik sorunlara neden olur. Bu nedenle, erken dönemde yapılan müdahaleler büyük önem taşır.

Tedavi yöntemleri nelerdir?

1. Ponseti Yöntemi

Ponseti yöntemi, pes ekinovarus tedavisinde altın standart tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, bebeğin ayağı haftalık olarak yapılan alçılamalarla düzeltilir. Alçılamanın ardından çoğu vakada bir aşil tendon kesisi ve ardından ortez kullanımı gerekmektedir.

2. Fizyoterapi

Erken dönemde uygulanan fizyoterapi, ayak kaslarının güçlenmesine ve deformitenin düzeltilmesine yardımcı olur. Fizyoterapist rehberliğinde yapılan germe ve esneme egzersizleri bu süreçte etkilidir.

3. Cerrahi Müdahale

Şiddetli pes ekinovarus vakalarında cerrahi müdahale gerekir. Özellikle ileri yaşta teşhis edilen veya konservatif yöntemlerle düzelmeyen deformitelerde cerrahi, kalıcı bir çözüm sunar.

Tedavisi ne kadar sürer?

Pes ekinovarus tedavisi ortalama 8-10 haftalık bir süreci kapsar. Hastalığın durumuna göre bu süre uzayabilmektedir.

Ailelere tavsiyeler

Çocuğunuzda çarpık ayak teşhisi konulduysa paniğe kapılmamanız önemlidir. Modern tedavi yöntemleri sayesinde, erken teşhis ile çocuğunuzun yaşam kalitesini artırabilirsiniz.İleride karşılaşabileceği ortopedik sorunları önleyebilirsiniz. Uzman bir ortopedi ve travmatoloji hekiminin rehberliğinde düzenli kontroller ile tedavi sürecinin takibi, başarılı sonuçlar elde etmek için kilit rol oynar.

Sonuç olarak, çarpık ayak (pes ekinovarus) doğuştan gelen bir ortopedik sorun olsa da, modern tıp sayesinde çözümsüz değildir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile çocuğunuzun sağlıklı bir şekilde büyümesine ve gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Pes Ekinovarus Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen pes ekinovarus, ciddi ortopedik sorunlara neden olur. Zamanla:

• Çocuğun yürüme yetisi azalır.
• Eklem ağrıları ve deformiteler ortaya çıkar.
• Sosyal ve psikolojik problemler gelişir.

Bu nedenle, pes ekinovarus şüphesi olan her çocuğun vakit kaybetmeden bir ortopedi uzmanına yönlendirilmesi gerekir.

Sık sorulan sorular

Pes ekinovarus / çarpık ayak düzelir mi?

Evet, pes ekinovarus uygun tedavi ile düzeltilebilir. Erken dönemde alçı tedavisi (Ponseti yöntemi) ve gerekirse cerrahi müdahaleler oldukça başarılı sonuçlar verir.

Tedaviye en erken ne zaman başlanabilir?

Tedaviye doğumdan sonraki ilk haftalarda başlanır. Erken müdahale, deformitenin başarıyla düzeltilmesi açısından kritiktir.

Pes ekinovarus tıpta ne demek?

Pes ekinovarus, Latince kökenli “ekinus” (ayağın plantar fleksiyonunu ifade eder) ve “varus” (içe doğru eğriliği ifade eder) kelimelerinden türemiştir. Ayağın aşağıya doğru bükülmesi ve içe dönmesiyle oluşan deformiteyi tanımlar.

Pes ekinovarus askerliğe engel mi?

Pes ekinovarusun şiddetine bağlı olarak askerliğe engel olabilir. Yürüme ve hareket kısıtlılığı yaratıyorsa askerlikten muafiyet nedeni sayılabilir. Yönetmeliklerde belirlenen şartlara göre askerliğe engel olup olmadığına karar verilmektedir.

Bonus- Pes ekinovarus hastalığı olan ünlüler kimdir?

• Steven Gerrard – İngiliz futbolcu
• Tutankhamun – Mısır firavunu
• Kristi Yamaguchi – Olimpiyatlarda madalya kazanan buz patencisi
• Mia Hamm – Ünlü kadın futbolcu
• Damon Wayans – Ünlü komedyen ve aktör
• Claudius – Roma İmparatoru

Doç. Dr. Aybars Kıvrak’ın konu ile alakalı medyadaki demeçleri

1. https://www.sokgazetesi.com.tr/cocuklarda-carpik-ayak-nedenlerine-dikkat
2. https://www.haberturk.com/anne-ve-babalar-dikkat-cocuklarda-gorulen-carpik-ayak-pes-ekinovarus-nedir-nedenleri-nelerdir-3729522/8

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Diğer bilgilendirme yazıları için tıklayınız.

En son güncelleme 9 Aralık 2024 Doç.Dr.Aybars Kıvrak